BENZERSİZ BİR UYGULAMA DAHA FENBEG !

FENBEG fen
okuryazarılığını ölçmek amacı ile daha çok üst düzey düşünme becerilerine
odaklanan ve 4-8 sınıf Fen ve Teknoloji dersi kazanımları üzerine kurulan bir sınav
uygulamasıdır. Fen okuryazarlığı kavramı, fen ve teknoloji amaç, süreç ve
ürünlere göre farklılık gösterse de hem fen hem de fen temelli teknoloji
bilgisini ifade eder. Buna rağmen, ikisi birbiriyle yakından ilişkilidir. Fen
okuryazarları, fen ve teknolojinin genellikle bir çözüm kaynağı olmalarına
rağmen paradoksal olarak da sadece fen ve teknoloji kullanımıyla çözülebilecek
yeni problemler ortaya çıkaran bir risk kaynağı olarak görülebileceğinin
farkında olmalıdırlar. Bu yüzden de bireyler, bilimsel bilginin uygulanmasından
doğabilecek kar – zarar dengesini tartabiliyor olmalıdır.
Fen
okuryazarlığı, yalnızca fen kavram ve teorileri hakkında bilgi sahibi olmayı
değil, aynı zamanda bilimsel araştırmalar ile ilgili ortak prosedürler,
uygulamalar ve bunların bilimin ilerlemesini nasıl sağladığını bilmeyi de
gerektirir. Bu nedenle, fen okuryazarı olan bireyler, bilimsel ve teknolojik
bilginin nasıl türetildiği ve bu bilgilerin kanıt ya da teorik açıklamalarla
kanıtlanma derecesi hakkındaki bilgiye de sahiptir.
Kuşkusuz, 21.
yüzyılın zorluklarının çoğu, bilimsel düşünceye ve bilimsel keşfe dayanan
yenilikçi çözümleri gerektirecektir. Toplumlar da bu tip araştırmaları
üstlenecek ve dünyanın karşı karşıya olduğu ekonomik, sosyal ve çevresel
zorlukları gidermek için gerekli olan yenilikleri besleyebilecek iyi eğitimli
bir bilim kadrosuna ihtiyaç duyacaktır.
Tüm bu
nedenlerden dolayı, fen okuryazarlığı kilit bir yetkinlik olarak
algılanmaktadır (Rychen ve Salganik, 2003) ve bilgiyi interaktif olarak
kullanma becerisi açısından tanımlanmıştır (Rychen ve Salganik, 2003: 10). Bu
fen okuryazarlığının, fen eğitimi için tüm öğrencilere önemli bir hedefini
temsil eder ve öğrencilerin değerlendirilmesinde temel oluşturan fen
okuryazarlığı görüşü, şu sorunun cevabıdır: Gençlerin fen ve teknoloji içeren
durumlarda bilmesi, önemsemesi ve yapabilmesi gerekenler nelerdir? Başka bir
ifade ile üst düzey fen okuryazarlığı becerisi nasıl geliştirilebilir?
Bahsedilen
sorunun cevaplanabilmesi için öğrencilere uygulanacak FENBEG testlerinde;
fiziksel olaylar, Dünya ve evren, canlılar ve yaşam, madde ve doğası, çevre
bilimi ve mühendislik becerileri
olmak üzere 6 ana konu başlığı; bilgi (hatırlama/tanıma, betimleme, tanımlama, örnek verme, araç, süreç
ve yöntemleri kullanma), uygulama (karşılaştırma/sınıflama,
ilişkilendirme, model kullanma, bilgiyi yorumlama, açıklama, çözüm bulma) ve akıl
yürütme (analiz etme/problem çözme, sentez yapma, soru/hipotez/tahmin
oluşturma, tasarlama/planlama, değerlendirme, sonuç çıkarma, genelleme,
kanıtlama) olmak üzere 3 temel yeterlik ele alınmıştır. Bu yeterliklerin
seçilme sebebi Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması (TIMSS) ve
PISA gibi temel ve uluslararası sınavlar için fen okuryazarlığı olgusunu kapsayıcı
nitelikte olmalarından kaynaklanmaktadır.
Önceden
de açıklandığı gibi fen ve teknoloji, fen okuryazarlığı açısından birbirinden
bağımsız düşünülebilecek olgular değildir. Bununla birlikte ana konu başlığı
olarak seçilen mühendislik becerileri de öğrenimin desteklenmesi için
öğrencilere kazandırılması gereken özelliklerden biridir. Bu yüzden FENBEG
testleri, fen okuryazarlığı görüşünün yanında STEM eğitimi ile kazandırılmış beceri ve bilgilerin
değerlendirilmesinde kullanılabilecek ölçme araçlarından biri olma özelliği
taşımaktadır. Aynı zamanda bireyselleştirilmiş geri bildirim veren karne
yaklaşımı ile FENBEG öğrencilerin hem bilişsel düzeyleri hem de üst düzey becerilerine
ait üstün ve eksik yönlerini belirleme imkanı tanımaktadır.